mercredi 13 octobre 2010

نموذج فرض دراسة نصّ: الثالثة علوم ورياضيات


معهد الحبيب ثامر بصفاقس
فرض مراقبة عدد 1 في العربيّة
السنة الدراسية: 2009 ـ 2010
الأستاذ: عبد الوهاب الشتيوي
القسم: 3ع ت3
من "المقامة الموصليّة"
حدّثنا عيسى بن هشام قال:... دُفعنا إلى دارٍ قد مات صاحبها، وقامت نوادبها، واحتفلت بقوم قد كوى الجزع قلوبهم، وشقّت الفجيعة جُيوبهم... فدخل الإسكندريّ الدّارَ لينظر الميّتَ، وقد شُدّت عصابته ليُنقل، وسُخّن ماؤه لِيُغسلَ، وهيّئ تابوته ليُحمل، وخيطت أثوابه ليُكفّن، وحفرت حفرته ليُدفن... فأخذ حلقة وجسّ عِرقه، وقال: يا قوم اتّقوا الله لا تدفنوه فهو حيٌّ، وإنّما عرته بهتة... وأنا أسلّمه مفتوح العينين بعد يومين، فقالوا: من أين لك ذلك؟، فقال: إنّ الرّجل إذا مات برُدَ إِبِطُهُ، وهذا قد لمسته فعلمت أنّه حيّ، فجعلوا أيديهم في إبطه فقالوا: الأمر على ما ذكر، فافعلوا كما أمر.
وقام الإسكندريّ إلى المّيّت، فنزع ثيابه ثمّ شدّ له العمائم، وعلّق عليه التّمائم [الحجاب، الرُّقى]، وألعقه الزّيت، وأخلى له البيت، وقال: دعوه ولا تروّعوه... وخرج من عنده وقد شاع الخبر وانتشر بأنّ الميّت قد نُشِرَ... وانثالت علينا الهدايا من كلّ جار، حتّى ورم كيسنا فضّة وتبرًا، وامتلأ رحلنا جبنًا وتمرً، وجهدنا أنْ ننتهز فرصة في الهرب فلم نجدها، حتّى حلّ الأجل المضروب، واستُنجز الوعد المكذوب.
فلمّا ابتسم ثغر الصّبح... جاءه الرّجال والنّساء أزواجًا، وقالوا نحبّ أنْ تُشفي العليل، وتدع القال والقيل، فقال الإسكندريّ: قوموا بنا إليه، ثمّ نزع التّمائم عن يديه، وحلّ العمائم عن جسده، وقال: أنيموه على وجهه، فأُنيم، ثمّ قال: أقيموه على رجليه، فأقيم، ثمّ قال: خلّوا عن يديه، فسقط رأسًا، وطنّ الإسكندريّ بفيه، وقال: هو ميّتٌ كيف أحييه؟ فأخذه الخفّ، وملكته الأكفّ، وصار إذا رُفعت عنه يدٌ وقعت عليه أخرى.
بديع الزّمان الهمذانيّ، المقامات، ص ص98، 99

I ـ الفهم: (6 ن)
1 ـ ضع تقسيمًا للنصّ معتمدًا البنية القصصيّة معيارًا. (1ن)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 ـ يقوم النّصّ على مفارقة بين صفات الإسكندريّ وصفات أهل الميّت. وضّح ذلك.(1ن)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 ـ استخرج أربعة مظاهر للإضحاك في النّصّ؟(2)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 ـ لخّص النّص في خمسة أسطر. (2ن)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II ـ اللغة: (4 ن) :
1 ـ حدّد الأسلوب الإنشائيّ في الكلمات المسطّرة، والصّيغة أو الأداة والمعنى البلاغيّ المراد (2ن).
1 ـ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 ـ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 ـ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 ـ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ـ إيت ببيت شعريّ يتضمّن أمرًا أو نهيًا أو استفهامًا (1ن).
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 ـ سؤال التّصرّف: قال الإسكندريّ: يا قوم اتّقوا الله. صرّف الفعل مع كلّ الضّمائر. (1ن)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III ـ إبداء الرّأي(3ن):
هل تعتقد أنّ الهمذانيّ ألّف هذه المقامة من أجل إضحاك النّاس، والتّرفيه عليهم؟
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV ـ إنتاج تّحرير: (7 ن)
"لجأ الكتّاب العرب القدامى إلى الفكاهة من أجل الإمتاع والنّقد في آن".
حلّل هذه الفكرة مستندًا إلى الأمثلة والشّواهد ممّا درست.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 commentaires: